نقد و بررسی انواع سالن های آکوستیک
سالن های آکوستیک ، نقد و بررسی انواع آن
آشنایی با نحوه ی تجهیز سالن های آکوستیک از جمله تجهیز سالن کنفرانس ، تجهیز سالن همایش ، تجهیز سالن آمفی تئاتر، تجهیز سالن سینما، تجهیز سالن اجتماعات، تجهیز سالن جلسات و اینگونه کلمات کلیدی مباحثی هستند که امروزه ذهن بسیاری از مهندسان و معماران را به خود مشغول کرده است. امروزه در بسیاری از پروژه های ساختمانی اداری ، تجاری ، هتل ها ، اماکن گردشگری ، اماکن مذهبی و حتی پروژه های مجتمع های مسکونی سالن کنفرانس یا جلسات ، سالن همایش یا اجتماعات ، سالن سینما و سالن چند منظوره به وفور دیده می شود. در عصر تکنولوژی و با پیشرفت روز افزون فناوری پیشرفت چشم گیری در عرصه متریال آکوستیک ، تجهیزات صوتی، تجهیزات تصویربرداری، تجهیزات پخش تصویرو تجهیزات نورپردازی اتفاق افتاده و هر روز شاهد ارئه ی تجهیزاتی جدید در این عرصه می باشیم. شرکت پدیده ی صدا و تصویر ایرانیان یکی از معتبرترین شرکت های تجهیز سالن های آکوستیک جهت رفع بخشی از نیاز مهندسان و معماران علاقمند به این موضوع، به ارائه ی مطالبی در این خصوص می پردازد. هدف از ارائه این مقاله آشنایی با سالن های آکوستیک و انواع آنها و نیز نحوه ی طراحی و تجهیز آنها می باشد. در این مقاله ابتدا به طور مختصربا تعاریف و مفاهیم علم معماری آکوستیک آشنا می شویم سپس به شرح کامل انواع سالن های آکوستیک و نقد و بررسی آنها و نیز نحوه ی تجهیز آنها می پردازیم.
تعریف معماری آکوستیک ، تاریخچه و کاربرد:
معماری آکوستیک علم و مهندسی دستیابی به صدای خوب در یک ساختمان و شاخه ای از مهندسی آکوستیک است. این شیوه ی معماری به شکل نوین و علمی برای اولین برا توسط یکی از معماران برجسته به نام والاس سابین در اتاق سخنرانی موزه فاگ و سپس به شکل تخصصی تر توسط همین معمار در سالن سمفونی بستون بکار گرفته شد. درواقع می توان گفت معماری آکوستیک به معنای حذف نویز و انعکاس صدا جهت دستیابی به درک هرچه بهتر صدای داخل ساختمان است. امروزه با گسترش شهر نشینی و انواع و اقسام وسایل پر سروصدا در فضای شهری از جمله خودروها و به طبع آن افزایش شدید نویز محیط زندگی، کاربرد این علم از منازل و دفتار گرفته تا سالن های تئاتر، کنسرت، استودیوها و … به شکل چشمگیری افزایش یافته است. نحوه معماری سالن ، طراحی دکوراسیون و آکوستیک سالن و تجهیزات مورد استفاده در سالن مهمترین مولفه های مورد مناقشه در اینگونه پروژه ها می باشد. این مولفه ها رابطه ی مستقیمی با کاربری مورد انتظار کارفرما، میزان بودجه ی اختصاص یافته برای این منظور و نیز سلیقه ی معمار و طراح پروژه دارد. در ادامه با مباحث و بخش های مختلف علم معماری آکوستیک که از سه بخش عایق بندی ساختمان، کنترل نویز داخل ساختمان و آکوستیک فضای داخل ساختمان تشکیل میشود آشنا خواهیم شد.
بخش های مختلف معماری آکوستیک:
- عایق بندی ساختمان
- کنترل نویز داخل ساختمان
- آکوستیک فضای داخل ساختمان
عایق بندی ساختمان:
این بخش از علم معماری آکوستیک به بررسی روش های جلوگیری از انتقال نویز و صدا از فضای خارج ساختمان به فضای داخل ساختمان و بالعکس می پردازد. مسیر های اصلی سروصدا که در این بخش باید به آنها توجه ویژه داشت عبارتند ازسقف ساختمان، کف ساختمان، دیوارهای ساختمان، درب ها و پنجره ها و منافذ و روزنه هایی مثل لوله بخاری ، داکت ها و رایزرهای داخلی. این بخش از معماری آکوستیک شامل عایق کاری صوتی دیوارهای و سقف اصلی ساختمان به وسیله ی عایق های همچون پشم شیشه یا پشم سنگ و مصالح مناسب ساختمانی، عایق کاری صوتی پنجره ها به وسیله پنجره های دوجداره، استفاده از درب های ورودی مناسب با آستانه و چهارچوب مناسب بدون هیچگونه درز اضافه و نیز استفاده از متریال مناسب جهت جلوگیری هرچه بیشتر از عبور نویز و صداهای خارجی به داخل ساختمان و بالعکس می باشد. توجه به نویز محیط یکی از مهمترین فاکتورها در این مبحث می باشد. به عنوان مثال اگر ساختمان در نزدیکی یک بزرگراه و یا یک فرودگاه در حال احداث است به دلیل شدت نویز محیط باید تمهیدات بیشتری نسبط به ساختمانی که در محیطی آرام قرار دارد دیده شود.
مسیر های اصلی سروصدا عبارتند از:
- سقف ساختمان
- کف ساختمان
- دیوارهای ساختمان
- درب ها و پنجره ها
- و منافذ و روزنه هایی مثل لوله بخاری ، داکت ها و رایزرهای داخلی
کنترل نویز داخل ساختمان:
کنترل نویز داخل ساختمان به بخشی از علم آکوستیک ساختمان اطلاق می شود که به بررسی راه های کنترل انتقال صدا از یک فضای ساختمان به فضاهای مجاور به منظور اطمینان از حفظ حریم خصوصی و بهبود عملکرد آن فضا می پردازد. راه حل های فنی جهت کنترل نویز صدای داخل ساختمان به منبع های سروصدا و نیز به مسیر های عبور صدا بستگی دارد. به عنوان مثال در یک ساختمان اداری جهت حفظ حریم خصوصی اتاق جلسات و به منظور عدم درز اطلاعات و مباحث مطرح شده در جلسه به اتاق های مجاور باید تدابیر متفاوتی را نصب به یک اتاق معمولی در همان اداره در نظر گرفت.
مسیرهای اصلی انتقال نویز در داخل ساختمان عبارتند از:
- سقف اصلی بین طبقات
- فضای خالی بالای سقف های کاذب داخلی ساختمان
- دیوار ها و پارتیشن های داخلی
- درب ها و پنجره های داخلی
تصاویری از نحوه عایق کاری دیوارها به وسیله پنل پشم سنگ
آکوستیک فضای داخل ساختمان:
یکی از مباحث اصلی در معماری آکوستیک که در سالن های آکوستیک از قبیل سالن همایش، سالن کنفرانس، سالن آمفی تئاتر، سالن سینما و … از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، مبحث آکوستیک فضای داخل ساختمان است. این مبحث به بررسی علمی ویژگی های جذب و میزان و نحوه ی بازتاب صدای سطوح مختلف یک اتاق در داخل ساختمان می پردازد.
تصویری از تیم اجرایی شرکت پدیده صدا و تصویر ایرانیان
سالن های آکوستیک:
حال که با مفاهیم اولیه علم معماری آکوستیک تا حدودی آشنا شدیم میتوانیم تعریف بهتری از سالن های آکوستیک ارائه دهیم. سالن های آکوستیک به سالن هایی گفته می شود که در آنها هر سه فاکتور 1-عایق بندی ساختمان 2-کنترلر نویز داخل ساختمان 3-آکوستیک فضای داخل ساختمان به نحو مطلوب و متناسب با نیاز آن سالن انجام پذیرد. هر یک از این سالن ها با توجه به ابعاد و نوع کاربریشان به انواع مختلیفی تقسیم می شوند، سالن همایش، سالن آمفی تئاتر، سالن جلسات، سالن کنفرانس، سالن سینما و سالن کنسرت از جمله سالن هایی می باشند که در آنها هر سه فاکتور معماری آکوستیک از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لازم به ذکر است در اینگونه سالن ها نمیتوان صرفا به مولفه های معماری آکوستیک اکتفا نمود بلکه فاکتورهای دیگری نیز از جمله تجهیزات صوتی بکار رفته در پروژه در امر صدا رسانی مناسب بسیار حیاتی می باشند. در ذیل به تعدادی از انواع سالن های آکوستیک اشاره می نماییم.
انواع سالن های آکوستیک:
- سالن همایش (یا سالن اجتماعات و یا سالن سخنرانی)
- سالن آمفی تئاتر(یا سالن نمایش)
- سالن جلسات (یا سالن کنفرانس و یا اتاق کنفرانس)
- سالن سینما
- سالن کنسرت
- سالن های چند منظوره
- استودیو های صدابرداری و تصویر برداری
در ادامه جهت آشنایی هرچه بیشتر با نحوه تجهیز
سالن های آکوستیک به بررسی تجهیز سالن کنفرانس یا جلسات و نیز نحوه اجرای معماری
آکوستیک در این گونه سالن ها می پردازیم.
سالن جلسات ، سالن کنفرانس یا اتاق کنفرانس
سالن کنفرانس عموما به سالن هایی گفته می شود که برای برگزاری رویداد هایی همچون جلسات و میتینگ های کاری و اداری طراحی و ساخته می شوند.
کاربری اینگونه سالن ها بسیار گسترده و وسیع می باشد به طوری که می توان گفت از شرکت های کوچک خصوصی تا بزرگترین ارگان های دولتی همچون نهاد ریاست جمهوری ( اتاق دولت ) مجهز به سالن کنفرانس می باشند.
سالن های کنفرانس به ابعاد و اشکال مختلفی طراحی و ساخته می شوند ولی وجه مشترک در تمامی آنها یک میز با تعدادی صندلی در اطراف آن برای شرکت کنندگان در جلسه و نیز جایگاه ریاست یا هیأت رئیسه در رأس آن میز می باشد. همچنین دکوراسیون سالن کنفرانس باید به گونه ای طراحی شود که تا جایی که امکان دارد از انعکاس صدا و نیز ورود و خروج صدا به محیط خارج سالن ممانعت به عمل آید و به اصطلاح قوانین آکوستیک صدا در آن رعایت می شود.
علاوه بر دکوراسیون آکوستیک و مبلمان یک سالن کنفرانس به سیستم های زیر نیاز مند است:
- سیستم صوت سالن کنفرانس
- سیستم پخش تصویر سالن کنفرانس
- سیستم تصویر برداری اتوماتیک
- سیستم های جانبی مخصوص سالن کنفرانس.
مراحل ساخت و تجهیز سالن های آکوستیک کنفرانس
دکوراسیون و اکوستیک سالن کنفرانس
همانطور که پیش تر به آن اشاره شد در طراحی و دکوراسیون سالن کنفرانس علاوه بر المان های ظاهری و زیبایی بصری یکی از مهم ترین مباحثی که باید به طور ویژه به آن توجه نمود مبحث آکوستیک صدا و نیز عایق صدا می باشد.
بدیهی است که هنگام برگزاری جلسه نویز محیطی در اثر عواملی همچون
- تردد خودروها
- صدای بوق
- صدای صحبت افرادی که در اتاق های مجاور هستند
- انعکاس صدای قدم زدن افراد حاضر در جلسه
می تواند باعث بر هم خوردن نظم جلسه و نیز عدم تمرکز سخنران و حاضرین در جلسه شود. لذا استفاده از متریال ها جاذب صدا و عایق کاری اصولی جز لاینفک یک دکوراسیون مناسب برای سالن کنفرانس محسوب می شود.
عایق سازی و زیر سازی دیوارهای سالن کنفرانس
در سالن های کنفرانس بزرگ با ارتفاع زیاد و یا سالن هایی که دارای دیوارهای نامسطح هستند. ابتدا جهت تسطیح سطح دیوارها و یا ایجاد اشکال هندسی مورد نظر طراح ، با استفاده از پروفیل های قوطی 20 در 30 و 50 در 100 میلیمتری ضد زنگ خورده ، اقدام به شاسی کشی دیوارهای سالن می نمایند.
پس از اتمام عملیات شاسی کشی دیوارها ، سن و پیشانی سن جهت اجرای زیر سازی مناسب به صورت ذیل اقدام می شود.
- تهیه و نصب چوب چهارتراشی روسی با درجه خشکی مناسب به صورت مشبک همراز با تراز و شاثوی بندی جهت اطمینان از تسطیح عمودی و افقی دیوارها
- تهیه و نصب عایق صوتی شامل پانل های پشم شیشه یا پشم سنگ با دانسیسته و ضخامت مناسب و یا عایق های فوم با ضخامت مناسب
- تهیه و نصب پارچه زیر سازی جهت جلوگیری از ریزش الیاف پشم شیشه یا پشم سنگ
پوشش نهایی دکوراتیو و آکوستیک سالن کنفرانس
پس از اتمام عملیات زیر سازی دیوارها جهت پوشش نهایی دکوراتیو و آکوستیک بسته به نظر طراح می توان از متریال های زیر استفاده نمود :
- پانل های MDF با ضخامت 16 میلیمتری روکشی ملامینه لبه PVC شده و نیز طیف های MDF 3 میلیمتری به صورت مشبک و یا طرح های دلخواه
- پانل های آکوستیک از جنس MDF با ضخامت 16 میلیمتری روکش ملامینه به صورت شیاردار یا سوراخدار
- پانل های پارچه ای با استفاده از پارچه شانل درجه یک و قاب از جنس MDF
- پانل های آکوستیک Wool Panel به صورت طرح دار یا ساده بارنگ های مختلف
- پوشش کناف که برای سالن های کنفراس بزرگ پیشنهاد می گردد.
پوشش زیر سازی دکوراتیو و آکوستیک سقف سالن کنفرانس
به طور کلی نحوه زیر سازی و پوشش دکوراتیو و آکوستیک سقف سالن کنفرانس مشابه دیوارها می باشد با این تفاوت که در سالن هایی که از ارتفاع مناسبی برخوردار هستند بهتر است شاسی کشی به گونه ای انجام شود که در بالای سقف کاذب فضایی برای تردد یک نفر حتی به صورت نشسته وجود داشته باشد.
مزایای سیستم
- ایجاد امکان به معاینه و اطمینان از صحت کابل های برق و سایر تجهیزات در صورت لزوم
- ایجاد امکان تعویض چراغ های سقفی توکار
- ایجاد سهولت در تعویض و تعمیر سیستم ها
- امکان استفاده از فضای ایجاد شده برای ایجاد زیر ساخت و قرار دادن کابل های مورد نیاز
نکته حائز اهمیت دیگری که در خصوص زیر سازی سقف باید رعایت نمود ، لزوم عدم استفاده از عایق هایی همچون پشم شیشه و پشم سنگ در سقف سالن های کنفرانس می باشد.
معایب استفاده از موارد فوق
- احتمال ریزش غبار و الیاف مواد ذکر شده از لا به لای منافق
- ایجاد حساسیت
- عدم سهولت در دستری به کابل ها و زیر ساخت های الکتریکی
- ایجاد مشکل در تردد در سقف کاذب
امروزه در بسیاری موارد جهت پوشش دکوراتیو و آکوستیک سقف سالن های کنفرانس علاوه بر متریال های پیشتر گفته شده جهت تسریع در انجام کار ، صرفه اقتصادی و همچنین سهولت دسترسی به زیر ساخت های موجود در سقف کاذب از تایل های 60 در 60 آکوستیک استفاده می شود.
ویژگی تایل های آکوستیک
- ساخته شده از ترکیبات معدنی
- سبک
- نصب آسان
- نصب سریع
اما این متریال ها با وجود تمامی مزایایی که دارند از نظر زیبایی بصری و نیز تنوع در اشکال و رنگ قابل مقایسه با متریال هایی مانند MDF نمی باشند.
زیر سازی کف سالن کنفرانس
حجم زیاد کابل هایی که در یک سالن کنفرانس از میزی به میز دیگر و نهایتا به اتاق فرمان منتقل می شوند این ضرورت را ایجاد می کند که علاوه بر مسیر هایی که بر روی میز ها تعبیه می شود ، فضاهایی در کف سالن جهت عبور کابل ها در نظر گرفته شود.
با توجه به موارد فوق بهترین گزینه ها جهت زیر سازی کف سالن کنفرانس که به سهولت امکان استفاده مفید از کف سالن کنفرانس را جهت عبور کابل ها و ایجاد زیر ساخت های لازم فراهم می کند به شرح ذیل می باشد:
- استفاده از سازه های کف کاذب 60 در 60 و 90 در 90 می باشد. این سازه ها علاوه بر استحکام لازم بسیار راحت و سریع قابل نصب و اجرا می باشد.
- قبل از روکش اصلی و هنگام بتون ریزی کف سالن کنفرانس با استفاده از لوله های پلی اتیلن با قطر مناسب این مسیر ها را پیش بینی نمود.
پوشش دکوراتیو و آکوستیک کف سالن کنفرانس
متأسفانه در بسیاری از موارد دیده شده به دلیل عدم آگاهی پیمانکاران محترم از مفاهیم آکوستیک و لزوم رعایت آن در سالن های کنفرانس جهت پوشش کف این سالن ها از متریال های نا مناسب همچون:
- سرامیک
- سنگ
- کفپوش های PVC
استفاده می نمایند.
این متریال ها علاوه بر انعکاس شدید صدا ، هنگام تردد افراد صدای زیادی را ایجاد کرده و موجب بر هم خوردن نظر جلسه شده و نویز محیط را بالا می برند.
بهترین گزینه ها جهت پوشش دکوراتیو کف یک سالن
- موکت هایی با مقاومت بالا و مخصوص محیط های پر تردد.
این موکت ها علاوه بر اینکه جاذب صدا هستند و هنگام تردد نویزی تولید نمی کنند قابل شستشو بوده و از مقاومت بالایی نیز برخوردارند.
- پارکت هایی کم صدا با زیر سازی فوم سایلنت.
این پارکت ها علاوه بر زیبایی بصری و تنوع در طرح و رنگ می توانند تا حد مطلوبی به بهبود نیازهای آکوستیکی فضای سالن کمک کنند.